Συντάχθηκε από τον Γρηγόρη Ίτσκο

      Το μικρό σας πρέπει να μελετήσει για το σχολείο. Όχι, δεν χρειάζεται να το «διαβάσετε». Για να είναι η μελέτη του 100% αποδοτική και σωστή, χρειάζεται τη δική σας ουσιαστική βοήθεια και συμπαράσταση. Ακολουθήστε τις συμβουλές μας και δείτε πώς θα τα καταφέρετε!
Το πιτσιρίκι σας έχει ξεκινήσει το σχολείο και έχει πια? δουλειά για το σπίτι, δηλαδή μαθήματα, μαθήματα, μαθήματα. Καθημερινά πρέπει να προετοιμάζεται και να μελετά. Κι εσείς πρέπει να το βοηθήσετε στα διαβάσματά του. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πάρετε τα βιβλία «ανά χείρας» και θα ξανακαθίσετε στα θρανία για να? βγάλετε πάλι μαζί του το δημοτικό. Τώρα ο μαθητής είναι ο μικρός σας, κι εσείς έχετε άλλο ρόλο: να παρακολουθείτε τη μελέτη των μαθημάτων του από απόσταση. Σας δίνουμε, λοιπόν, μερικές χρήσιμες και πρακτικές συμβουλές, που «απαντούν» στις συνηθέστερες απορίες των γονιών γύρω από το θέμα της «περιβόητης» μελέτης, για να βοηθήσετε ουσιαστικά τα μικρά σας, τώρα που, αρχίζοντας το σχολείο, κάνει ταυτόχρονα και ένα μεγάλο βήμα στην προσωπική και κοινωνική του εξέλιξη.

Βάλτε το σε? πρόγραμμα
Πριν καθίσετε δίπλα στο μικρό σας μαθητή και «σηκώσετε τα μανίκια» για να τον «διαβάσετε» για αύριο, κάντε κάτι άλλο: προτιμήστε να σκεφτείτε λίγο το πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδάκι σε αυτό το νέο κεφάλαιο της ζωής του, ώστε να σταθεί μόνο του στα πόδια του. Να καταφέρει, δηλαδή, σιγά-σιγά, να μάθει να δουλεύει μόνο του, να αυτονομηθεί, να αυτενεργεί, να συγκεντρώνει την προσοχή του, να οξύνει τις ικανότητές του. Πώς θα μπορέσετε δηλαδή, πέρα από αυτά που ο μικρός διδάσκεται στο σχολείο, να το βοηθήσετε να θέσει τις βάσεις στο να μάθει να οργανώνει το διάβασμά του, να προχωράει μόνο του, να μαθαίνει από τα λάθη του και γενικά να είναι εντάξει στις σχολικές του υποχρεώσεις.
Να πώς θα το πετύχετε αυτό:
Καθοδηγήστε το παιδί στην αρχή στην οργάνωση της μελέτης του, του προγράμματός του και δίνοντάς του τα κατάλληλα παραδείγματα, για να τα εφαρμόζει κατόπιν και το ίδιο. Δηλαδή βοηθήστε το να βρει πόση ώρα θα αφιερώνει σε κάθε μάθημα και ποια βήματα θα πρέπει να ακολουθεί στη μελέτη του, για να το κατανοεί και να το μαθαίνει καλύτερα.
Τονώστε την αυτοπεποίθηση του παιδιού και φροντίζοντας ο δικός σας ρόλος να είναι «διακριτικός», ώστε να μη δημιουργείται η αίσθηση στο μικρό μαθητή ότι είναι ανίκανος να τα καταφέρει μόνος του κι ότι έχει απόλυτη ανάγκη να είναι συνεχώς καθισμένος δίπλα του ο γονιός του, για να το βοηθάει και να το στηρίζει. Αυτή είναι η ουσιαστικότερη βοήθεια που μπορείτε να προσφέρετε στο διάβασμα των μαθημάτων του: Να γίνει υπεύθυνο άτομο, αναλαμβάνοντας την ευθύνη να κάνει τα μαθήματά του, καθώς αυτό είναι ένα μέρος από τις υποχρεώσεις που έχει σ? αυτή την ηλικία. Και συνήθως αυτά που ζητούνται από το σχολείο αντιστοιχούν στις ηλικίες των μαθητών.
Φροντίστε να ακολουθεί το παιδί γενικά ένα πρόγραμμα σε όλες τις καθημερινές του δραστηριότητες και να ακολουθεί ορισμένους κανόνες, π.χ. ποιες ώρες θα κοιμάται, τι ώρα θα τρώει, ποιος είναι υπεύθυνος για να μαζεύει τα παιχνίδια του κλπ. Αυτό διευκολύνει πολύ το θέμα της οργάνωσης της μελέτης: βοηθάει το πιτσιρίκι να προγραμματίζει και να συνειδητοποιεί ευκολότερα ότι υπάρχει ορισμένη ώρα που πρέπει να διαβάσει και να τελειώσει, πριν ασχοληθεί με κάτι άλλο.
Πώς θα του «συμπαρασταθείτε»
Ο μικρός μαθητής γύρισε από το σχολείο, έφαγε το φαγητό του, σας διηγήθηκε τα νέα του, ξεκουράστηκε για λίγο παίζοντας, ζωγραφίζοντας ή κάνοντας μια χειροτεχνία, και τώρα ήρθε η ώρα για να κάνει τα μαθήματά του. Η ώρα της μελέτης που, όπως θα του εξηγήσετε, δεν θα ασχολείται με τίποτα άλλο και δεν θα αποσπά την προσοχή του με άλλα πράγματα, μέχρι να τελειώσει.
Μπορείτε, λοιπόν, αφού επιβεβαιώσετε μαζί τι εργασίες έχει για την επόμενη μέρα, να τις καταγράψετε σε ένα χαρτί.
Στη συνέχεια, καθώς θα τελειώνει κάθε μάθημα, θα το διαγράφετε από τη λίστα, ώστε να αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι σιγά-σιγά η δουλειά του τελειώνει.
Ξεκινήστε από τα πιο «δύσκολα» μαθήματα, κι αφήστε τα πιο εύκολα κι ευχάριστα (π.χ. τη ζωγραφική) για το τέλος.
Εξηγήστε του με απλά λόγια ότι κάθε μάθημα θα πρέπει να το τελειώνει μέσα σε ορισμένο χρονικό διάστημα. Πολύ πιθανόν ο μικρός σας να μην έχει ακόμη την αίσθηση του χρόνου.
Αφού πρώτα δείτε μαζί τι του ζητάει να κάνει η κάθε άσκηση ή τι ακριβώς πρέπει να αντιγράψει κλπ., κι αφού βεβαιωθείτε ότι το έχει καταλάβει και ότι μπορεί να προχωρήσει μόνο του, πείτε του: «Εγώ πάω στο διπλανό δωμάτιο να κάνω τη δική μου δουλειά και σ? ένα τέταρτο θά ρθω να δω πόσο έχεις προχωρήσει». (Γενικά, πάντως, οι δάσκαλοι εξηγούν πολύ καλά τι πρέπει να κάνουν στο σπίτι και τα παιδιά συνήθως γνωρίζουν τι μαθήματα έχουν και πώς να τα κάνουν.)
Στην αρχή θα είναι χρήσιμο να καθίσετε για λίγο δίπλα του, για να του εξηγήσετε και, επιπλέον, για να του δείξετε τα «βήματα» που θα είναι πολύ χρήσιμα να ακολουθεί στη μελέτη κάθε μαθήματος. Λόγου χάριν, στην ορθογραφία, ότι, αφού τη διαβάσει αρκετές φορές, την αντιγράψει, κλείσει τα ματάκια του και φέρει στο μυαλό του μία-μία λέξη, στο τέλος θα του την υπαγορεύσετε εσείς και θα ξαναγράψει τις λέξεις στις οποίες έκανε λάθη. Ή, στην ανάγνωση, αφού διαβάσει το κείμενο όσες φορές έχει πει η δασκάλα του -ή, τέλος πάντων, όσες χρειάζεται-, κατόπιν θα το διαβάσει και σ? εσάς.
Οποιαδήποτε στιγμή ζητήσει τη βοήθειά σας σε κάτι που δεν καταλαβαίνει, που δεν καταφέρνει μόνο του, δώστε τη με προθυμία. Έτσι, θα ξέρει ο μικρός ότι είστε πάντα διαθέσιμη να καθίσετε δίπλα του για να του λύσετε τις απορίες του, χωρίς όμως να είστε διαρκώς «από πάνω του», κάτι που εξάλλου πιθανόν να του δημιουργεί πρόσθετο άγχος.
Όταν τελειώσει τα μαθήματά του, μπορείτε να τα τσεκάρετε μαζί. Όμως, μη διορθώσετε εσείς τα λάθη που πιθανά έχει κάνει. Προτρέψτε το καλύτερα να ξανακοιτάξει πιο προσεκτικά αυτά που έχει γράψει, για να τα βρει μόνο του. Και να θυμάστε ότι είναι δικαιολογημένο να του έχουν ξεφύγει ορισμένα λαθάκια.
Προσπαθήστε επίσης να μην αρχίσετε να σβήνετε «με μανία» αυτά που έχει γράψει, επειδή δεν τα βρίσκετε τέλεια, ή να σκίζετε σελίδες. Ρωτήστε το καλύτερα αν είναι το ίδιο ευχαριστημένο με τη δουλειά που έχει κάνει, κι αναφέρετέ του ότι πιστεύετε ότι μπορεί να τα καταφέρει ακόμα πιο καλά αν προσπαθήσει λίγο περισσότερο. Αν χρειάζεται, δείξτε του εσείς τον τρόπο, χωρίς όμως να κάνετε εσείς την εργασία του αντί αυτό.
Θα είναι επίσης θετικό να ελέγχετε αν αυτά που πιθανόν ο μικρός σας διαβάζει «νεράκι», τα καταλαβαίνει κιόλας. Δεν θα ήταν κακή ιδέα λοιπόν, να του ζητάτε να σας διηγείται με δικά του λόγια τι κατάλαβε, για παράδειγμα, από το κομματάκι που διάβασε στην ανάγνωση. Έτσι, δεν θα μάθει να διαβάζει «μηχανικά», κάτι που θα του φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο τα επόμενα σχολικά χρόνια.
Καθώς το μικρό μεγαλώνει, μπορείτε θαυμάσια να το βοηθήσετε να μάθει πώς να χρησιμοποιεί την εγκυκλοπαίδεια, το λεξικό, για να βρει τι σημαίνει ή πώς γράφεται μια άγνωστη λέξη. Η βοήθεια αυτή θα είναι πιο σημαντική από το να σας φωνάζει συνέχεια για να του τα εξηγείτε εσείς.
Από τη Γ΄ Δημοτικού, όταν ο μικρός μαθητής θα αρχίσει να έχει στο πρόγραμμά του δευτερεύοντα μαθήματα, που θα πρέπει να τα μαθαίνει απέξω, αφού τα διαβάσει όσες φορές χρειάζεται, στο τέλος μπορείτε να το βάζετε να σας τα λέει ή να του κάνετε ορισμένες ερωτήσεις, για να διαπιστώνετε πόσο καλά τα ξέρει και τα έχει καταλάβει. Προσοχή, όμως: οι ερωτήσεις δεν θα πρέπει να γίνονται σαν «ανάκριση», ούτε να συνοδεύονται από κριτικά σχόλια και θυμό.
Eσείς είστε? καλός μαθητής;
Θέλετε να βοηθήσετε το παιδί σας στο σχολείο; Σίγουρα! Προσοχή όμως να μην το? παρακάνετε, ξεπερνώντας τα όρια. Να, λοιπόν, τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνετε:
Α) Πρέπει να?
? επιδιώκετε να έχετε συχνή επαφή με το δάσκαλο του παιδιού σας. Θα είναι χρήσιμο να ενημερώνεστε τακτικά για την πρόοδό του στο σχολείο, για τα αδύνατα σημεία του που έχει εντοπίσει ο δάσκαλος, για τα μαθησιακά κενά που τυχόν έχει. Έτσι, με τις οδηγίες του δασκάλου και τη δική σας συνεργασία, το παιδί θα καταφέρει να τα ξεπεράσει και να τα καλύψει γρήγορα.
? μπείτε στη θέση του παιδιού. Μην προσπαθείτε να μπείτε στο ρόλο του δασκάλου στο σπίτι, να παριστάνετε δηλαδή το δάσκαλο στο μικρό σας μαθητή, δημιουργώντας πιθανά προβλήματα στη μεταξύ σας σχέση. Εσείς είστε ο γονιός του, κι αυτό που θα είναι μάλλον προτιμότερο να κάνετε, είναι το να προσπαθήσετε να θυμηθείτε τα δικά σας σχολικά χρόνια ή το να βάλετε τον εαυτό σας στη θέση του παιδιού. Να δείτε δηλαδή το πρόγραμμά του από τη δική του σκοπιά: ότι γυρίζει από το σχολείο και πρέπει γρήγορα να αρχίσει και να τελειώσει τα μαθήματά του, για να προλάβει κατόπιν και τις εξωσχολικές του δραστηριότητες, αλλά να ξεκλέψει και λίγο χρόνο για παιχνίδι.
? σέβεστε τη δουλειά του. Εξηγήστε στο μικρό ότι, όπως εσείς έχετε τη δουλειά σας που πηγαίνετε καθημερινά, έτσι κι εκείνο έχει το σχολείο και το διάβασμα των μαθημάτων του. Πολύ απλά, αντιμετωπίστε τη μελέτη των μαθημάτων του με «σεβασμό». Δηλαδή, ως κάτι πολύ σπουδαίο, ως μια σοβαρή εργασία, για να την εκλάβει κι εκείνο έτσι.
? ενισχύεται την αυτοπεποίθησή του. Ενθαρρύνετε το μικρό σας όσο περισσότερο μπορείτε γι? αυτό που κάνει -κυρίως για την προσπάθειά του-, ώστε να αγαπήσει και να αποκτήσει ακόμα περισσότερα ερεθίσματα για μάθηση. Πείτε του πολλά «μπράβο»! Δείξτε του τον ενθουσιασμό σας, το ενδιαφέρον σας για όλα τα καινούρια πράγματα που μαθαίνει. Δώστε του απλόχερα τους επαίνους σας για την καλή επίδοσή του. Αναφέρετέ του πόσο βελτιώνεται μέρα με τη μέρα, εμψυχώστε το, δείξτε του εμπιστοσύνη ότι μπορεί να τα καταφέρει ακόμα καλύτερα!
? δείχνετε ανοχή. Ειδικά για τα πρωτάκια, να θυμάστε ότι πιθανόν να χρειαστεί να δείξετε λίγη ανοχή στο διάβασμα στο σπίτι, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα (μέχρι δηλαδή να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της ζωής τους, σ? αυτή την πρωτόγνωρη φάση που μόλις μπήκαν).
Β) Δεν πρέπει να?
? εκνευρίζεστε. Είναι ανθρώπινο, μερικές φορές, όταν κάθεστε δίπλα στο μικρό σας για να του εξηγήσετε κάτι που δεν έχει καταλάβει ή για να ελέγξετε τα μαθήματα που έκανε, η κούραση που έχετε από τη γεμάτη με υποχρεώσεις μέρα που περάσατε, να σας οδηγεί χωρίς να το θέλετε ή παρ? όλη την καλή πρόθεση που έχετε, στο να αρχίσετε να μιλάτε πιο δυνατά και έντονα, προκαλώντας ταυτόχρονα την αντίδραση του παιδιού και καταλήγοντας με δυο λόγια σ? έναν εντονότατο καβγά. Σίγουρα, το να παραμένετε ήρεμη κάθε φορά την ώρα του διαβάσματος, δεν είναι κάτι εύκολο. Γι? αυτό, έχετε κατά νου ότι θα χρειαστεί πολλές φορές να οπλιστείτε με αρκετή υπομονή αν θέλετε να έχετε στο σπίτι την κατάλληλη, ήρεμη ατμόσφαιρα για μελέτη.
? πιέζετε το παιδί. Να θυμάστε ότι η έντονη πίεση προς το παιδί από έναν αγχωμένο και εκνευρισμένο γονιό, για να κάνει καλύτερα τα μαθήματά του, μπορεί τελικά, αντί για την άριστη επίδοση, να φέρει ακριβώς τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Με άλλα λόγια, να πέσει ακόμα περισσότερο η επίδοση του μικρού μαθητή στο σχολείο και, επιπλέον, να του δημιουργηθούν άγχος και φόβος. Όσο πιο ήρεμοι και σταθεροί στην οργάνωση της μελέτης του είσαστε, όσο περισσότερη εμπιστοσύνη δείχνετε στις ικανότητές του, τόσο καλύτερα θα αποδώσει.
? παρεμβαίνετε. Το να κάνετε εσείς τα μαθήματα του μικρού σας, να του δίνετε έτοιμες τις λύσεις, τις απαντήσεις, να ζωγραφίζετε αντί για εκείνο και γενικά να παρεμβαίνετε στις δικές του εργασίες, είναι βέβαιο ότι δεν θα του προσφέρει καμία θετική βοήθεια, ούτε θα συμβάλει στο να μάθει να αυτενεργεί. Αντίθετα, το παιδάκι θα μάθει να στηρίζεται για τη δική του δουλειά στο γονιό του, ενώ, παράλληλα, πιθανόν να δημιουργηθεί στο δάσκαλό του μια λανθασμένη, «αλλοιωμένη» εικόνα της επίδοσής του. Να θυμάστε ότι ο μικρός μαθητής έχει ανάγκη την καθοδήγησή σας και όχι την παρέμβασή σας.
Πόση ώρα πρέπει να διαβάζει;
Γενικά, είναι δύσκολο να πει κάποιος, κυρίως για τις μεγαλύτερες τάξεις του δημοτικού, πόση ακριβώς ώρα πρέπει να διαβάζει ένα παιδί. Κι αυτό γιατί το πόσο χρόνο χρειάζεται για μελέτη έχει σχέση με πολλούς παράγοντες. Όπως, για παράδειγμα, με το πόσο απαιτητικό είναι το σχολείο που πηγαίνει, πόσες εργασίες τούς δίνουν για το σπίτι κλπ. Έχει επίσης άμεση σχέση και με τον ίδιο το μαθητή, καθώς ένα παιδί μπορεί λ.χ. να έχει μεγαλύτερη μαθηματική αντίληψη από κάποιο άλλο και να λύνει γρηγορότερα τις ασκήσεις του. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να έχετε πάντα κατά νου, είναι ότι πρέπει να εξασφαλίζετε καθημερινά στα μικρά ελεύθερη ώρα και για παιχνίδι.
Έτσι, λοιπόν, σε γενικές γραμμές, στην Α΄ Δημοτικού καλό είναι το συστηματικό, οργανωμένο διάβασμα των μικρών για τα μαθήματά τους στο σπίτι να μην ξεπερνά κατά μέσο όρο χρονικά τα τρία τέταρτα με μία ώρα περίπου, και, καθώς ανεβαίνουν οι τάξεις, να προστίθεται μισή με μια ώρα επιπλέον.
Προσοχή στους χαρακτηρισμούς!
Το μικρό αργεί να τελειώσει τα μαθήματά του, δεν συγκεντρώνει την προσοχή του σε αυτό που του εξηγείτε, η ώρα κυλάει, η δική σας κούραση μεγαλώνει και ο εκνευρισμός σας? «χτυπάει κόκκινο». Κάτι τέτοιες στιγμές, με όλη τη φόρτιση της ημέρας επάνω σας, είναι πολύ πιθανό, αλλά κι ανθρώπινο, να σας έρθουν στο μυαλό διάφοροι αρνητικοί χαρακτηρισμοί για τις ικανότητες του μικρού σας μαθητή. Όμως, προσπαθήστε καλύτερα να διατηρήσετε τον αυτοέλεγχό σας και να μη σας ξεφύγουν προς τα έξω, λ.χ. συμπεράσματα του τύπου «Αφού δεν τα καταφέρνεις στα μαθηματικά, δεν είσαι έξυπνος!». Χαρακτηρισμοί που, εξάλλου, μπορεί να είναι τελείως λανθασμένοι, καθώς, για παράδειγμα, ένα παιδάκι που δεν έχει μεγάλη αριθμητική αντίληψη, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι ο γενικός δείκτης της νοημοσύνης του δεν είναι υψηλός. Έτσι, λοιπόν, το μόνο που πιθανόν να καταφέρετε με επιπόλαιους, παρορμητικούς χαρακτηρισμούς είναι να αποθαρρύνετε το παιδί ακόμα περισσότερο, να το αποκαρδιώσετε ή να μικρύνετε τους «ορίζοντές» του.